In 1908 verscheen in Maastricht het Handboek voor de Moderne Vakbeweging geschreven door Henri Hermans. Door een link te volgen ontdekte ik dat Handboek. Delpher Dit handboek is eigenlijk bedoeld om de activisten in de katholieke vakbeweging te onderwijzen en ondersteunen. Daarin staan verrassend moderne voorstellen voor regelingen op de gebieden van bescherming arbeidsomstandigheden en van medezeggenschap.
Hermans bepleit grote aandacht van de vakbeweging voor de bescherming van de veiligheid en gezondheid van arbeiders.
“Door te waken voor zedelijkheid, gezondheid en veiligheid op fabrieken en werkplaatsen, verricht de vakvereeniging dus een heilzaam werk. Daardoor verlicht zij ’t bestaan van den werkman; bevrijdt de gemeenschap van een groot aantal ongelukkigen, die leven moeten op hare kosten, en verhoogt het weerstandsvermogen van het gansche volk.” (Hermans (1908) 176)
De werkman is, volgens hem, “…door den aard van zijnen arbeid in de moderne industrie, blootgesteld aan vele gevaren voor zedelijkheid, gezondheid en veiligheid.” (Hermans (1908) 160)
Daarom moet de vakbeweging, krachtig geholpen door de wetgever, hem daartegen beschermen. Het beginsel, dat de werkgever alléén heer en meester is in eigen werkplaats is al lang verouderd. De werkman, vertegenwoordigd door zijn vakvereniging, gaat zijn recht om mee te spreken bij het vaststellen van de arbeidsvoorwaarden opeisen. Dat zedelijkheid naast gezondheid en veiligheid genoemd wordt, is overigens niet typisch katholiek. Ook veel sociaal-democraten maakten zich daar zorgen over, omdat zij geloofden dat een moreel verantwoorde werkomgeving essentieel is voor het welzijn van werknemers en de samenleving als geheel.
Gelukkig waren er ook goede en verstandige werkgevers, die tot het inzicht kwamen dat om te kunnen overleggen over de toestanden in de fabriek een overlegorgaan moest worden opgericht. Hermans pleit voor een door de werklieden vrij gekozen Fabrieksraad. Die alleen een succes kan zijn als er een sterke vakvereniging naast staat. Het vormen van Fabrieksraden als onderdeel van de industriële constitutie moet het doel zijn.
Dan moeten, ter nadere uitwerking van een collectief contract (cao), werkgever en Fabrieksraad het eens worden over een Fabrieksreglement. Waarin zaken als boeten, premies, rusttijden, het opzicht, het hoger beroep en speciale voorschriften met betrekking tot zedelijkheid, gezondheid en veiligheid geregeld worden.
